«Η εκ των λαϊκών παραδόσεων ιστορία Λελόβου (Θεσπρωτικού) και της περιφέρειάς του– Συμβολή εις την ιστορία της Ηπείρου»

Γράφει ο Κώστας Τραχανάς
Κ. Παπαμιχαήλ Έκδοση του Περιβαλλοντικού Πολιτιστικού Συλλόγου Δήμου Θεσπρωτικού, Αθήνα 2009 σελ. 167 (Τιμητική Επανέκδοση)

Με πολλή επιμέλεια και με γλώσσα ρέουσα, ζωντανή και παραστατική ο δάσκαλος Κωνσταντίνος Παπαμιχαήλ μας παραδίδει ένα βιβλίο εξόχως μορφωτικό, ευχάριστο και ελκυστικό συνάμα. Ένα βιβλίο καρδιάς. Ένα συναρπαστικό οδοιπορικό.
Το βιβλίο αυτό είναι τα Λέλοβα και η Λάκκα που ξεμακραίνουν, τα Λέλοβα και η Λάκκα που χάθηκαν, που άλλαξαν, αλλά που μένουν πάντα μαγευτικά και αγαπημένα στη μνήμη αυτών που τα γνώρισαν.
Σε μια εποχή που ευνοεί μια ισοπεδωτική τάση προς το γρήγορο, το εύκολο, το φευγαλέο, χρειαζόμαστε τη διεισδυτική ματιά και την αιρετική άποψη των συγγραφέων περισσότερο από ποτέ. Αν θέλουμε να ξαναβρούμε κομμάτια του παρελθόντος, πρέπει να ξέρουμε πως ήταν. Και οι σελίδες αυτού του βιβλίου, διατηρούν το παρελθόν ζωντανό.
Οι σκέψεις του συγγραφέα μας ταξιδεύουν στο παρελθόν. Ψάχνουν να ανασύρουν από το σωρό των πεπραγμένων κάθε λέξη, κάθε κίνηση, κάθε απόφαση. Ακόμα και την πιο ασήμαντη λεπτομέρεια. Ανιχνεύει γεγονότα, πρόσωπα, πράγματα, προσχήματα, λαϊκές φράσεις, τραγούδια, παιχνίδια, ιστορικά κειμήλια. Ακολουθεί περάσματα και αδιέξοδα. Καταγράφει και αποφαίνεται με την προσοχή και τη διαύγεια ενός αρχαιολόγου που αναζητά την αλήθεια σκάβοντας όλο και πιο βαθιά, για να δικαιώσει τις γνώσεις του. Μας μεταφέρει σε τόπους και χρόνους μακρινούς. Μας γεμίζει με ήχους, εικόνες και συναισθήματα παλιά.
Είναι πράγματα που δεν έπρεπε να χαθούν και να σκεπαστούν από τη σκόνη της λήθης.
Με τις έρευνές του και τη μελέτη του, ο συγγραφέας, αλλά και όσα ο ίδιος έζησε, είδε και άκουσε, φωτίζει μια ιστορική περίοδο εκατό χρόνων, από το 1860 ως το 1960 περίπου, που είναι οι τελευταίες δεκαετίες της Τουρκοκρατίας και οι πρώτες μετά την απελευθέρωση.
Το βιβλίο αυτό μας ξεναγεί έγκυρα, με πολύ γνώση, με πολύ αγάπη, με πολύ παρατηρητικότητα στον «καθημερινόν βίον» των Λακκιωτών και στα προβλήματα, που αντιμετώπιζαν στη συμβίωσή τους με τους Τούρκους και τα Αλβανικά φύλα, στην επιβίωση, στην εκπαίδευση, τις δημόσιες σχέσεις, στα ήθη και τα έθιμα, στα τραγούδια, στα σατυρικά ποιήματα, στα παιδικά παιχνίδια, στο Λάζαρο των παιδιών, στις νεράιδες και τις ξωτικές, στο κλέφτικο παιχνίδι της απόκρεω, στα παλιά σχολεία, στην παλιά εκκλησία Λελόβου, τον Άγιο Δημήτριο, σε λαϊκές παροιμίες, στο γάμο στα παλιά χρόνια, στα επιστρόφια, στα αλβανόφωνα χωριά της Λάκκας Λελόβου, που έφυγαν για πάντα, που δεν θα ξαναγυρίσουν ποτέ στο ιστορικό παρόν, αλλά και δεν πρέπει να σβήσουν, να χαθούν από τη μνήμη μας. Για τους γνωστούς λόγους που επιβάλλουν τη συντήρηση αδιάκοπης συνέχειας στην ιστορική μνήμη των λαών.
Μας ξεναγεί ο Κωνσταντίνος Παπαμιχαήλ, με μια σειρά αφηγηματικούς «πίνακες». Όπου η ζωηράδα και ευγένεια των χρωμάτων συναγωνίζεται τον πλούτο και την ακρίβεια των πληροφοριών. Το βιβλίο αυτό είναι ένα θαυμάσιο απόκτημα όχι μόνον για τα λαογραφία και το λαϊκό πολιτισμό αλλά πηγή ιστορικών και κοινωνικών στοιχείων.
Μια συγγραφή επιστημονικά γραμμένη και υπεύθυνα, αρτιωμένη με στοργή και αγάπη και ηπειρωτισμό καθαρόαιμο.
Ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Παπαμιχαήλ μας χάρισε ένα αφιέρωμα, ένα οδηγό προγόνων και προσδοκιών. Το βιβλίο αυτό είναι μνημείο για τους επερχόμενους. Μας έδωσε ένα πόνημα που ζωντανεύει παλιές λαϊκές παραδόσεις και εποχές και μας ενώνει το παρελθόν με το σήμερα.
Το βιβλίο «Η εκ των λαϊκών παραδόσεων ιστορία Λελόβου (Θεσπρωτικού) και της περιφέρειάς του– Συμβολή εις την ιστορία της Ηπείρου» είναι ένα βιβλίο περιπλάνησης και διαλόγου με το χρόνο, την ιστορία και την ελληνική παράδοση. Ένα γοητευτικό βιβλίο που οι σελίδες του σε τυλίγουν σαν μαγνάδι, ιστορίες ζωής σαγηνευτικές, όπου οι πληγές δεν γιατρεύονται ποτέ, μήτε μερεύουν οι καημοί ούτε τα πάθη τιθασεύονται. Ιστορίες για την γη των Λελόβων, την γη της Λάκκας και την Ηπειρώτικη γη, που τα χώματά τους είναι βαριά και πυρωμένα και καθαγιασμένα, καθόσον ποτίστηκαν από ικεσίες και θρήνους, δάκρυα και τάματα, ευγνωμοσύνη ή πόνο, ανακούφιση και μυστικά, εξομολογήσεις και προσπάθειες εξευμενισμού, ό,τι τελοσπάντων κουβαλά κι αποκαλύπτει η ψυχή του κάθε Ηπειρώτη….

Ο Κωνσταντίνος Παπαμιχαήλ γεννήθηκε στα Λέλοβα το 1861. Σπούδασε δάσκαλος και διορίστηκε αμέσως, μετά την αποφοίτησή του από το «Ζωγράφειο Διδασκαλείο». Υπηρέτησε σε διάφορα σχολεία της Λάκκας και κυρίως στο Σχολείο του χωριού του. Άριστος γνώστης της αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας και άριστος χειριστής της Ελληνικής γλώσσας, εκπαίδευσε τόσους και τόσους Λελοβίτες. Πέθανε πλήρης ημερών (έζησε 104 χρόνια) στις 13-12-1965, με πλήρη διαύγεια πνεύματος.
http://www.foniagroti.gr/?p=41477